ចែកខូបរីស គឺ
ជា អ្នកថតរូបដ៍ល្បីមួយ
រូប នៅទ្វីបអ៊ឺរ៉ុប។ គាត់កើត
នៅថ្ងៃទី៣ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៨៤៩
និងទទួលមរណះភាពនៅថ្ងៃទី២៦ខែ
ឧសភា ឆ្នាំ១៩១៤ជនជាតិដានម៉ាក​ជាអ្នក
តាមដានសភាពការណ៍សង្គមនៅសហរដ្ផអា
មេរិក ម្យ៉ាងវិញគាត់ជាអ្នកការសែតដែលជជីករក
រឿងរាវអាស្រូវផ្សេងៗ។គាត់បានចំនាយនៅទេព
កោសល្យក្នុងការថតរូបនិង ការសរសេរពត័មាន
ជាច្រើនក្នុងការជួយអោយមានផលចម្រើននៅទី
ក្រុងញ៉ូយ៉ក (New York) ដែលជាមុខវិជ្ជាដ៍ល្បី
ល្បាញនៃការសរសេរហើយនិងរូបថតជាច្រើនរបស់គាត់។គាត់ក៍បានជួយឧបត្ថម្ភនៅរបស់របរដល់
ជនក្រីក្រនៅក្នុងទីក្រុងញ៉ូយ៉ក(New York)ជាច្រើនរូប ។ភាពល្បីល្បាញមួយក្នុងចំនោមភាពល្បី
ល្បាញទាំងអស់គឺជំនាញខាងការប្រីប្រាស់ហ្លាស់(flash) ហើយគាត់ក៍ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាអ្នក
ជំនាញខាងថតរូប។

មាតិការ

១ ជីវប្រវត្តិ

• ១.១ ឆាកជីវិតដំបូងរបស់គាត់
  
• ១.២ ការធ្វើអន្តោប្រវេសន៍ទៅកាន់សហរដ្ផអាមេរិក
  
• ១.៣ ពេលក្លាយជាអ្នកការសែតជាលើកដំបូង
  
• ១.៤ ចំណាយពេលជាច្រើនឆ្នាំនៅទ្រីបៀន(Tribune)
  
• ១.៥ ការថតរូប
  
• ១.៦ ការនិយាយជាសារធារណះ
  
• ១.៧ សៀវភៅ&ឯកសារមួយចំនួន
  
• ១.៨ បងប្អូនប្រុសរបស់គាត់ឈ្មោះសៀដូ រ៉ូសឺវែល
  
• ១.៩ ការងារសារធារណះ
  
• ១.១០ ឆាកជីវិតចុងក្រោយ
  

ជីវប្រវត្តិ

ឆាកជីវិតដំបូងរបស់គាត់

ចែកខូបរីសជាកូនទី៣ ក្នុងចំនោមកូន១៥នាក់
(ក្នុងចំនោមពួកគេទាំងអស់មានម្នាក់ជាក្មួយស្រី
ចិញ្ជឹមដែលត្រូវបានចិញ្ចឹមដោយ)លោកនីលអ៊ី
វឺដរីស(Niels Edward Riis)ដែលគាត់ជានាយក
សាលានិងអ្នកនិពន្ធអាជីពសំរាប់ការសែត រីប
នៅក្នុងស្រុក (Local Ribe Newspaper)ហើយ
និងការូលីណា រីស(Carolina Riis)រឺអាចហៅថា
នេ ការូលីណា បែនស៊ីន ឡានហូល(née Carolina Bendsine Lundholme)ដែលជាមេផ្ទះ
នៅក្នុងចំណោមកូនៗទាំង១៥នាក់ មានត្រឹមតែ ចែកខូបរីស បងប្អូនស្រីម្នាក់ ហើយនិងបងប្អូន
ស្រីចិញ្ចឹមម្នាក់ដែលអាចរួចរស់ជីវិតរហូតដល់
សតវត្សទីម្ភៃ។ រីស ត្រូវបានទទួលឥទ្ធិពល
ដោយសារឪពុករបស់គាត់ដែលជានាយកសា
លាគាត់មានភាពសប្បាយរីករាយជាខ្លាំងនៅ
ពេលដែលគាត់រំខានឆាឆៅមិត្តភក្ត័។ទន្ទឹមនិង
នោះក៍មានអ្នកបញ្ចុះបញ្ចូលអោយគាត់អានច្រើន ហើយនិងធ្វើអោយភាសារអង់គ្លេសរបស់គាត់
មានភាពរីចចំរើនតាមរយះការអានទស្សនាវដ្ដីរបស់ ឆាលឌីកឃែន(Charles Dickens's magazine)
ដូចជាAll the year Roundហើយនិង ប្រលោមលោករបស់ ជែម ថ្វឹនីម៊ ឃូបភឹ(James Fenimore Coo-per)ចែកខូប ជាក្មេងមួយរូបដែលដែលបានទទួលនៅភាពសប្បាយកាលពីនៅកុមារភាព ប៉ុន្តែ
សោកនាដកម្មដំបូងដែលធ្វើអោយគាត់សោកសៅនៅពេលដែលគាត់មានអាយុ១១ឆ្នាំនោះគឺនៅពេល
ដែលសៀដូ(Theodor)បងប្អូន ប្រុសរបស់គាត់ត្រូវបានលង់ទឹកស្លាប់។គាត់មិនដែល ភ្លេចនៅភាព
សោកសៅរបស់ម្ដាយគាត់ឡើយ។បើទោះបីជាឪពុករបស់គាត់សង្ឃឹមថាថ្ងៃណាមួយចែកខូបនិងមាន
អាជីបមួយដ៍ហ្នឹងធឹងក៍ដោយម្យ៉ាងវិញទៀតចែកខូបចង់ធ្វើជាជាងឈីទៅឈីទៅវិញ។ នៅពេលដែ
លរីសមានអាយុ១៦ឆ្នាំគាត់បានលង់ស្នេហ៍និងក្មេងស្រីម្នាក់ឈ្មោះអេលី ហ្សាបែត ត្យូត(Elisabeth
Gjortz)ដែលមានអាយុ១២ឆ្នាំ ហើយជាកូនស្រីនៃម្ចាស់ក្រុមហ៊ុនដែលគាត់កំពុងធ្វើការជាកូនជាង
ឈី។ឪពុកនាងក៍បានជំទាស់ស្មារតីដែលធ្វើផ្ដេសផ្ដាសរបស់ក្មេងប្រុសរូបនេះ។ក្រោយមករីស(Riis)
ត្រូវបានបង្ខំចិត្តដើម្បីបញ្ចប់ការហ្វឹកហាត់ធ្វើការងារជាជាងឈីរបស់គាត់នៅក្នុងទីក្រុងកូផេនហែងជិន
(Copenhagen)
។រីសក៍បានត្រ
ឡប់ទៅកាន់ទី
ក្រុងរីប(Ribe)
វិញនៅឆ្នាំ១៨-
68នៅអាយុ១៩
ឆ្នាំ។ដោយត្រូវ
បានលើកទឹក
ចិត្តចំពោះក្ដីស
ង្ឃឹមនៃការងារ
លំបាកលំបិន
នៅក្នុងតំបន់
ហើយការច្រានចោលរបស់ត្យូតចំពោះការស្នើរសុំរៀបការរបស់គាត់។ រីសក៍បានសំរេចចិត្តចាក
ចោលស្រុក(ប្រទេសដានម៉ាក)ក្នុងគោលដៅឆ្ពោះទៅកាន់សហរដ្ផអាមេរិក។

ការធ្វើអន្តោប្រវេសន៍ទៅកាន់សហរដ្ផអាមេរិក

រីសបានទៅកាន់សហរដ្ផអាមេរិកនៅឆ្នាំ១៨៧០ នៅពេលគាត់មានអាយុ២១ឆ្នាំដោយដើរកការងារ
ធ្វើជាជាងឈើ។ ដំបូងគាត់បានជិះទូកដ៍តូចមួ
ពីទីក្រុង កូផិនហែងជិន​(Copenhagen)ទៅកា
ន់ទីក្រុងក្លាស់ស្កូ(Glosgow)ដែលនៅថ្ងៃទី៨មិ
នា គាត់ជិះកប៉ាលមួយដែលមានឈ្មោះIowa
អាយអូវ៉ា ដោយធ្វើដំនើរដំរង់ទិស។គាត់យក
លុយ$៤០ដូលា ដែលត្រូវបានបរិច្ចាកដោយ
មិត្តភក្ត័ជាច្រើនក្រោយមកគាត់បានចំណាយ
អស់$៥០ដូលាសំរាប់ការធ្វើដំណើរផ្ទាល់ខ្លូន
រូមជាមួយ និង បន្តោងខ្សែរកមាសមួយខ្សែរ
រួមនិងសក់របស់នាង អេលីហ្សាប៊ែតនៅក្នុងរ
បុំមួយ ដែលត្រូវបានអនុញ្ញាតិដោយម្តាយរប
ស់នាងនិងសំបុត្រនែនាំចំពោះលោកកុងស៊ុ
លជនជាតិដានម៉ាកនិងលោក ហ្គូដលដែល
មកក្រោយគាត់បានក្លាយជាប្រធាននៃក្រុម
ហ៊ុនតាមដានធនាគារអាមេរិកដែលគាត់ជា
មិត្តរបស់គ្រូសាររីសតាំងពីការសង្រ្គាះរបស់គាត់ពីការលិចនាវានៅទីក្រុងរីប(Ribe)មក។ រីសបាន
ចុះពីទូកនៅទីក្រុងញ៉ូយ៉ក(New York)នៅថ្ងៃទី៥ខែមិថុនា។ គាត់បានចូលថ្វើការខាងកិច្ចការរដ្ផនៅ
ថ្ងៃដំបូងរបស់គាត់នៅទីនោះ ដោយចំនាយលុយអស់ពាក់កណ្ដាល$៤០ដែលបានផ្ដល់ដោយមិត្តភ
ក្ត័ដើម្បីទិញកាំភ្លើងមួយប្រឆាំងការពារទៅនិងមនុស្សឃោរឃៅព្រមទាំងសត្វសាហាវទាំងឡាយផង
នៅសមយ័នោះជាសមយ័ដែលសង្គមជ្រួលច្របល់និងចលាចល។ប្រជាសាស្រ្តនៃមជ្ឈមណ្ឌលទីក្រុ
ងអាមេរិកកាំងដែលមានការលូតលាស់យ៉ាងខ្លាំង ចំពោះការចំនាកចូលមកនៅដែលមានលក្ខណះ
ជាក្រុមៗ។ ក្រុមធំៗនៃពួកធ្វើអន្តោប្រវេសន៍ និង ក្រុមផ្លាស់ទីកន្លែង ពីជាយក្រុងដែលមានទឹកជំនន់
នៅឆ្នាំបន្តបន្ទាប់នៃសង្រាមស៊ីវិលដោយស្វែងរកកន្លែងមានឧស្សាហកម្មរីកចំរើន។ ដោយប្រជាជន
​ចំនួន​​​​​​២៤​លាននាក់បានផ្លា​ស់​​​​​​ទី​លំ​នៅទៅ​​​​​​​​
កាន់មជ្ឈមណ្ឌលក្រុងដែលបណ្ដាលអោ​​យ
ចំនួនប្រជាជនកើនឡើង។ នៅសតវត្សទី៨
០ប្រជាជនចំនួន៣៣៤,០០០នាក់ប្រឹងប្រែង
រៀនយ៉ាងវក់វីនៅទំនាបខាងកើត។ ប្រាំថ្ងៃ
ក្រោយបន្ទាប់ពីចាយលុយស្ទើតែអស់,រីស
ក៍បានស្វែងរកកាងារធ្វើជាងឈើនៅក្រុម
ហ៊ុនមួយឈ្មោះថា (Brandy's Bend Iron
Work)។ពីរបីថ្ងៃក្រោយមកគា​​​ត់បានទៅជីក
រ៉ែវិញ​ដោយចង់បង្កើនទឹកប្រាក់របស់ខ្លួន​ ប៉ុ
ន្តែភ្លាមៗនោះគាត់ក៍វិលទៅកាន់កន្លែងជា
ងឈើវិញដែរ។ ការរៀនសូត្រនៅថ្ងៃទី១៩
ខែកក្កដាឆ្នាំ១៨៧០ដែលបារាំងបានប្រកា
សសង្រា្គមទៅលើអាឡឺម៉ង់​​​ គាត់សង្ឃឹមថា
ប្រទេសដានម៉ាកនិងចូលរូមជាមួយបារាំង
ដើម្បីសងសឹក(Prussian seizure of Schleswig)ហើយនិងប្ដជ្ញាដើម្បីជួយបារាំង។ ក្រោយមកគាត់
ក៍បានត្រឡប់ទៅកាន់ទីក្រុងញ៉ូយ៉កវិញដោយបានបញ្ចាំនៅរបស់របរទាំងអស់ ដោយសារតែគ្មាន
លុយ ថែមទាំងប៉ុនប៉ងចុះកិច្ចសន្យាជួលធ្វើការនៅស្ថានទូតបារាំង ប៉ុន្តែបែជាត្រូវបានប្រាប់ថាមិន
មានគំរោងដើម្បីបញ្ជូនទាហានស្មាកចិត្តពីអាមេរិកឡើយ។ដោយការបញ្ចាំកាំភ្លើងរបស់គាត់នោះ​គាត់បានធ្វើកូដកម្មនៅទីក្រុងញ៉ូយ៉ករហូតដល់ដេកដួលនៅនិងដី ដោយប្រឹងក្រោកឈរដើរហូត
ដល់(Fordham Corllege)ដែលជាកន្លែងបូជាចារ្យកាតូលិកមួយរូបដែលបានផ្ដល់អាហារដល់គាត់
។ មួយរយះពេលក្រោយមកគាត់ក៍ត្រឡប់ទៅទីក្រុងញ៉ូយ៉កវិញពេលនោះគាត់បានអានការសែត
ញ៉ូយ៉កសាន់(New york Sun) ដែលការសែតនោះទើបតែចេញផ្សាយរើសទាហានសង្រា្គម។រីស
ក៍បានប្រញាប់ប្រញល់ទៅទីនោះដើម្បីចុះឈ្មោះចូលធ្វើទាហាន ប៉ុន្តែត្រូវបានបដិសេធន៍ទៅវិញ
ដោយសារមិនមានគំរោងដើម្បីជ្រើសរើសទាហានឡើយ។ក្រោយមកមីឡីត(Myhlertz)បាន
ផ្ញើសំលៀកបំពាក់មូយកំភ្លេអោយរីសហើយគាត់បានស្លៀកពាក់យ៉ាងសមរម្យដើម្បីទៅកាន់ផ្ទះ
មិត្តភក្ក័ចាស់នៅទីក្រុងចែមថោន(Jamestown)។រីសបានថ្វើការនៅក្នុងសហគមន៍មួយដែលមាន
ឈ្មោះថា​ ស្កែនឌីណាវៀន(Scandinavian)ដែលស្ថិតនៅភូមិភាគខាងលិចនៃរដ្ផ​(New York)
ជាជាងឈើ ហើយក៍បានធ្វើការងារជាច្រើនផ្សេងៗទៀតផងដែរ។គាត់បានទទួលនៅប្រាក់ខែ
ដែលមានភាពស្ថិតស្ថេរគ្រប់គ្រាន់ដើម្បើស្វែងរកការសិក្សាជាអ្នកនិពន្ធមួយរូប នៅក្នុងនោះទាំងភា
សារដានម៉ាកនិងភាសារអង់គ្លេស់ទោះបីជាយ៉ាងណាក៍ដោយការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់គាត់ដើម្បី
ទទួលបានការងារជាអ្នកការសែតនៅ(Buffalo)ក៍ត្រូវបានបរាជ័យហើយទស្សនាវដ្ដីជាច្រើន
កន្លែងបានបដិសេធន៍សំនើរបស់គាត់។Riisជាជាងឈើមួយរូបដែលគេត្រូវការជាច្រើនាក់ប៉ុន្តែ
មូលហេតុសំខាន់គឺឋិតនៅលើតំលៃទាបពេកដែលគាត់មិនអាចទទួលយកបាន។ទោះបីចៅហ្វាយ
នាយជាច្រើនបានកេងប្រវ័ញ្ចសម្ថតិភាពរបស់គាត់​ និង តំលៃឈ្នួលទាប Riis បានត្រឡប់ទៅ
ទីក្រុង (New​ (York)។គាត់បានទទួលជោកជ័យបំផុតជាអ្នកលក់ឥវ៉ាន់ជាពិសេស។ការរីកចំ
រើនក្នុងការលក់ទំនិញតំនាងអោយក្រុមហ៊ុន(Illionis)ទោះបីជានៅ(Chicago)គាត់ត្រូបាន
គេបោកប្រាស់ទាំងលុយរបស់គាត់និងទំនិញរបស់គាត់​ ហើយRiisបានវិលត្រឡប់ទៅកន្លែង
ដើមនៅ(Pittsbrgh)ដែលជាកន្លែងដែលគាត់បានរកឃើញថាមនុស្សក្រោមបង្គប់របស់គាត់
ជច្រើននាក់ដែលគាត់បានចាក់ចេញទៅលក់នៅក្នុងទីក្រុង(Pennsylvania)ត្រូវបានបោកប្រា
ស់គាត់នៅក្នុងវិធីតែមួយ។គាត់បានផលចំនេញបន្តិចបន្តួច ហើយអំឡុងពេលដែលគាត់ដេកនៅ
មួយនក្លែងនិងជំងឺគ្រុនបានដឹងតាមរយះសំបុត្រថាសង្សាវយ័ក្មេងរបស់គាត់(Elizabeth)ត្រូវ
បានភ្ជាប់ពាក្យជាមយយមន្រី្តទាហាន។ប៉ុន្តែRiisបានបិទបាំងនូវភាពអស់សង្ឃឹមរបស់គាត់ហើ
យបានត្រឡប់ទៅទីក្រុង(New York)ម្ដងទៀតដោយការលក់(។។។។។)នៅតាមផ្លូវ។

ការចាប់ផ្ដើមជាអ្នកការសែត

Riisបានកត់សំគាល់ការផ្សព្វផ្សាយមួយដោយការសែតមួយដែលមានឈ្មោះថា(Long Island)ចំពោះអ្នកបោះពុម្ភម្នាក់បានដាក់ពាក្យសុំ ហើយត្រូវបានគេតែងតាំងជាអ្នកបោះ
ពុម្ភនៅទីក្រុង។គាត់ដឹងយ៉ាងឆាប់រហស័នៅមូលហរតុដែលប៉ុស្ដ៍នេះនៅទំនេរដោយសារតែ
ប្រធានរូបនោះបានរៀបចំបោះពុម្ភផ្សាយមិនទៀងត្រង់និងជំពាក់បំណុលគេ។Riis បានចាក់ចេញក្នុងរយះពេលពីរសប្ដាហ៍។